De Rol van Ovulatie bij het Zwanger Worden + Tips

Essentieel voor het zwanger worden: vruchtbaarheid!

Dit is logisch; als je niet vruchtbaar bent, kan je ook niet bevrucht raken. Oftewel, als er iets niet goed gaat gedurende het proces van de geslachtsgemeenschap, bijvoorbeeld doordat de zaadcellen van de man zich niet goed kunnen voortbewegen of doordat het baarmoederhalsslijm moeilijk doordringbaar is, kan je niet zwanger worden. Zwanger worden zou namelijk als volgt moeten gebeuren.

Tijdens de geslachtsgemeenschap beweegt het sperma van de man door de zaadleider, vervolgens door de urethra (de urinebuis), tot het uitmondt in de vagina. Hierna reist het vrijwel onmiddellijk verder naar de baarmoederhals en door het baarmoederhalsslijm. Daarna blijft het aangekomen sperma in de baarmoeder en tot in de eileiders, waar het eitjes kan bevruchten.

Het is dus bij zwanger worden van essentieel belang dat jij (en je partner!) vruchtbaar bent, dus dat je eitjes bevrucht kunnen raken, en dat het sperma je eitjes kan bevruchten. Maar je bent niet altijd even vruchtbaar; in sommige perioden zijn er minder eitjes aanwezig. Ga dus eerst op zoek naar jouw meest vruchtbare periode, zodat je jouw kansen op zwangerschap verhoogt.

Wanneer ben je het meest vruchtbaar?

Je bent op je vruchtbaarst rond je ovulatie. Ovulatie vindt plaats wanneer een ‘volwassen’ eitje wordt losgelaten van de eierstok en zijn weg door de eileider maakt, in afwachting van de bevruchting. Bij dit proces spelen hormonen een grote rol. Deze prepareren de baarmoeder voor een potentiële zwangerschap.

Zo wordt tijdens de folliculaire fase, de eerste fase van de ovulatie (kan 7-30 dagen duren), een follikelstimulerend hormoon (FSH) afgegeven door de hypofyse (in de hersenen) dat de granulosacellen van een follikel (eiblaasje) zal stimuleren tot groei.

Hierna komt de luteale fase (12-16 vanaf de ovulatie), de belangrijkste fase. Hierin wordt het geslachtshormoon progesteron (en het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen) aangemaakt door de follikels, wat nodig is om het baarmoederslijmvlies te doen groeien en verdikken, zodat het embryo zich daar eventueel in kan nestelen en uiteindelijk kan uitgroeien tot een baby.

Hoe kom je erachter wanneer je ovulatie plaatsvindt?

5 dagen voordat je ovuleert tot de dag van je ovulatie zelf, ben je het meest vruchtbaar. Fijn om te weten, maar dan moet je er natuurlijk eerst achter zien te komen wannéér je ovulatie plaatsvindt. Dat kan aan de hand van de volgende methoden.

1. Gebruik de kalender

De simpelste manier om erachter te komen wanneer je zal ovuleren, is door terug te tellen. Zoek daarvoor eerst uit wanneer je volgende menstruatie zal starten. Tel vervolgens 12 dagen terug vanaf die dag, en daarna nog 4. Je ovulatie zal waarschijnlijk plaatsvinden binnen die 5 dagen. Uiteraard zal deze methode helaas niet werken als je onregelmatig ongesteld bent. Je kunt ook gebruik maken van onze calculator om je ovulatie te berekenen.

2. Houd je basale lichaamstemperatuur, de stand van je baarmoederhals en je baarmoederhals bij

Een betere manier om uit te vinden wanneer je ovulatie plaatsvindt, is door middel van de patronen in je lichaamstemperatuur en vaginale uitscheiding twee cycli op te sporen. Als je let op signalen en deze elke dag noteert, kan je het patroon achterhalen dat jou kan helpen te voorspellen wanneer je volgende ovulatie plaatsvindt. Deze methode vergt echter wel een stuk meer inzet en tijd.

Lichaamstemperatuur

Zelf zal je er hoogstwaarschijnlijk niets van merken, maar enkele dagen voordat je ovuleert, stijgt je basale lichaamstemperatuur (de laagste lichaamstemperatuur gedurende een periode van 24 uur). Dit betekent dat in de eerste helft van de maand je lichaamstemperatuur lager is dan in de tweede helft van de maand, na de ovulatie. Deze stijging is echter niet groot, enkel zo’n 0,3 graden Celsius.

Je kan dit zelf bijhouden door iedere ochtend je basale lichaamstemperatuur te meten met een special thermometer. Let wel: je kunt hiermee niet precies voorspellen wanneer je ovulatie plaatsvindt, maar eerder wanneer het plaats hééft gevonden. Pas als je je temperatuur gedurende een paar maanden bijhoudt, zal je een patroon ontdekken dat je wél kan helpen je ovulatie te voorspellen.

Stand van de baarmoederhals

Je ovulatie is niet een compleet onzichtbaar proces. Je lichaam merkt namelijk op dat – en reageert op het feit dat – de betrokken hormonen worden aangemaakt, die aangeven dat een eitje op het punt staat uitgescheiden te worden door de eierstok. Het gaat zich vervolgens voorbereiden op het aankomende sperma, zodat je lichaam het eitje de beste kans kan bieden om bevrucht te worden.

Tijdens dit proces zal je baarmoederhals (waar de baby doorheen wordt gedrukt tijdens de geboorte) in werking gesteld worden. Aan het begin van je cyclus is hij gesloten, laag en hard, maar wanneer de ovulatie nadert, trekt hij terug, wordt hij zachter, en opent hij een beetje – om het sperma door te laten.

Door zelf dagelijks de stand van je baarmoederhals bij te houden, kan je je ovulatie voorspellen. Dit kan je doen door een of twee vingers te gebruiken om te voelen, en je observaties te noteren. Het andere observeerbare teken van je ovulatie door je baarmoederhals is het uiterlijk, toename van hoeveelheid en verandering van dichtheid van je baarmoederhalsslijm (zie volgende kopje).

Baarmoederhalsslijm

Om het maar even kort te omschrijven: in principe zal je je vaginale uitscheiding – in dit geval je baarmoederhalsslijm – gaan bijhouden. Het klinkt niet erg smakelijk (en dat is het ook niet), maar het kan wel een goede indicatie zijn van wanneer je ovulatie zal plaatsvinden.

Normaal gesproken heb je namelijk niet veel baarmoederhalsslijm, en voelt het droog. Maar hoe dichter je bij je ovulatie komt, hoe meer baarmoederhalsslijm je zult zien. Het zal dan transparant, glibberig en flexibel (je kunt het tussen je vingers uitrekken tot een centimeterlange sliert tot het breekt (veel plezier!)) – eigenlijk een beetje als het wit van rauwe eieren (hm, laat dat gebakken eitje maar even zitten).

Het proces van veranderingen in dikte van het baarmoederslijmvlies (boven), het vrijlaten van follikels door de eierstok (2e van boven), de niveaus van het luteïniserend hormoon (LH) en het follikelstimulerend hormoon (FSH) (midden), de niveaus van de eierstokhormonen oestrogeen en progesteron (2e van onder) en de lichaamstemperatuur (onder) per cyclus (28 dagen, waarbij de ovulatie plaatsvindt op de helft (14 dagen)).

3. Gebruik een ovulatietest met hormoonindicator

Door middel van een ovulatietest met hormoonindicator kit kan je de dag van je ovulatie 12 tot 24 van tevoren voorspellen, door te kijken naar de niveaus van het luteïniserend hormoon (LH). Dit hormoon is het laatste hormoon dat piekt voordat de ovulatie plaatsvindt. Je hoeft hiervoor enkel op een stick te plassen en te wachten tot de indicator je vertelt of je op het punt staat te ovuleren.

Echter, de ovulatietests kunnen geen garantie geven dat je zwanger zult worden of dat je werkelijk aan het ovuleren bent. Ze kunnen enkel een indicatie geven van wanneer je ovulatie plaats kán vinden!

4. Doe een speekseltest

Je speeksel bevat het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen, dat zijn piek bereikt wanneer je ovulatie nadert, ter voorbereiding op een eventuele zwangerschap. Door tijdens je ovulatie je speeksel onder een (kleine) microscoop te houden, zal je een patroon ontdekken dat doet denken aan de bladeren van een varenplant. Let wel: niet alle vrouwen krijgen een goed ‘varenpatroon’, maar deze test kan wel goedkoper zijn dan de ovulatietest. Je kunt hem namelijk hergebruiken.

Daarnaast zijn er apparaten die de diverse zouten (natrium, kalium, chloride) opsporen in het zweet van een vrouw. Deze veranderen namelijk gedurende verschillende momenten van de maand. Dit wordt de ‘ijzergolf’ genoemd. Deze vindt al plaats vóórdat het oestrogeen en het LH stijgen, waardoor je eerder gewaarschuwd wordt voor je ovulatie dan door te plassen op een stick (4 dagen tegenover 12-24 uur).

Let wel: evenals bij de ovulatietest, vormt de speekseltest geen garantie dat je echt zwanger zult worden of dat je ovulatie werkelijk plaats zal vinden op het voorspelde moment. Het blijft dus belangrijk dat je zoveel blijft doorzetten en dat je geduld hebt. Ga niet stressen als het niet lukt – dan lukt het juist niet! Probeer zo ontspannen mogelijk te blijven (excuus voor een romantische weekendje weg?).

En tot slot het leukste gedeelte… Het bed induiken met je partner!

Zoals al eerder gezegd, is de grootste kans op zwangerschap 5 dagen voordat je ovuleert tot de dag waarop je ovulatie plaatsvindt. Deze 6 dagen vormen als het ware het ‘raam’ waarbinnen je op je vruchtbaarst bent, dat tegelijkertijd de levenspanne van sperma (5 dagen) en van een eicel (12-24 uur) reflecteert.

Oftewel, als je je kans op zwangerschap wilt optimaliseren, kan je het beste seks hebben binnen het ‘vruchtbare raam’. En daarin levert 5 dagen van tevoren een lagere kans (10%) om zwanger te worden dan tot (!) de 2 dagen voorafgaand aan en de dag van de ovulatie zelf. 12-24 uur na de ovulatie kan je niet meer zwanger worden (de eicel is afgestorven). Zie ook de grafiek hieronder.

De kans op zwangerschap per dag rond de ovulatie (6 voorafgaand aan de ovulatie, de dag van de ovulatie zelf, en 1 dag na de ovulatie).

Wanneer jij echter niet op de hoogte bent van jouw ‘vruchtbare raam’ of wanneer jouw ovulatie plaatsvindt, wordt je aangeraden om elke 2-3 dagen geslachtsgemeenschap te hebben. Met andere worden, hup het bed in met je partner!