Wat Is Oestrogeendominantie en Wat Betekent het voor Je Vruchtbaarheid?

Wat is oestrogeen eigenlijk?

Oestrogeen is een hormoon dat voornamelijk in de eierstokken wordt geproduceerd, maar ook in kleine hoeveelheden wordt gemaakt in de bijnieren (nieren), de lever, het hart, de huid, het vetweefsel (lichaamsvet) en de hersenen. Het oestrogeengehalte van een vrouw stijgt en daalt tijdens de menstruatiecyclus. De hoogste niveaus van oestrogeen komen vlak voor de eisprong voor, wanneer de eierstokken een eicel vrijgeven. Als de eicel niet wordt bevrucht en het oestrogeengehalte daalt, wordt een vrouw ongesteld.

Oestrogenen kunnen worden onderverdeeld in drie soorten:

Oestron (E1) is het belangrijkste type oestrogeen dat na de menopauze wordt afgescheiden. Het belangrijkste type dat tijdens de voortplantingsperiode wordt afgescheiden en het ‘sterkste’ oestrogeen in het lichaam is, wordt estradiol (E2) genoemd. Tenslotte wordt er ook nog onderscheid gemaakt met oestriol (E3), het zwakste type oestrogeen in het lichaam, dat in grote hoeveelheden wordt afgescheiden tijdens de zwangerschap.

Al deze hormonen spelen een centrale rol bij zowel de vroege groei en ontwikkeling, als de voortplanting en de menstruatiecyclus. Ze zijn bovendien rechtstreeks van invloed op de hersenfunctie, de gezondheid van de botten, de spiermassa en de gezondheid van de huid. Ondanks de nuttige eigenschappen van dit hormoon, wordt oestrogeen om een aantal redenen gedemoniseerd, vooral omdat teveel oestrogeen problemen kan veroorzaken.

Wat is oestrogeendominantie?

Een gezond vrouwenlichaam zou een leven lang over de juiste verhouding tussen oestrogeen, progesteron en testosteron moeten beschikken. Dit kun je zien als een complexe feedback loop die precies bepaalt hoeveel er van elk hormoon moet worden geproduceerd. Deze delicate, maar constante communicatie vindt plaats tussen de hersenen, de eierstokken en de bijnieren, die synchroon werken met alle andere lichaamssystemen.

De ideale verhouding tussen hormonen in het lichaam wordt ook wel hormonaal evenwicht genoemd. Dit is echter geen stabiele, uniforme toestand, zoals de weegschaal of een perfect uitgebalanceerde draaimolen, maar een dynamisch evenwicht – als de hormonen buiten hun dynamische bereik schommelen, is de kans op symptomen groter.

Oestrogeendominantie is een hormonale onbalans waarbij er te veel oestrogeen is in verhouding tot progesteron en testosteron. De schommelingen in het oestrogeen hebben een enorme invloed op hoe we ons voelen, hoe we denken en hoe we functioneren, en zelfs kleine veranderingen in de oestrogeenspiegel kunnen symptomen veroorzaken. Het is bovendien belangrijk om onderscheid te maken tussen twee belangrijke vormen van oestrogeendominantie:

De symptomen van oestrogeendominantie

Veelvoorkomende symptomen van teveel oestrogeen zijn onder andere spijsverteringsproblemen, onregelmatige cycli/anovulatie en een hogere kans op borstziekten, terwijl te weinig oestrogeen opvliegers in de menopauze en haaruitval kan veroorzaken. Veel vrouwen klagen ook over “oestrogeendominantie“, omdat het een enorme reeks aan pijnlijke symptomen kan veroorzaken, zoals:

De invloed van oestrogeendominantie op de vrouwelijke vruchtbaarheid

Zoals eerder gezegd, is de timing en doeltreffendheid van de rol van elk hormoon in de vrouwelijke voortplantingsfunctie cruciaal. In gevallen waarin oestrogeen overheerst, kunnen vrouwen symptomen ondervinden als verstoorde menstruatiecycli, en ernstige complicaties zoals endometriose, polycysteus ovariumsyndroom, vleesbomen, amenorroe (afwezigheid van menstruatie), overmatige menstruatie, en baarmoederkanker, allemaal aandoeningen die bij vrouwen tot onvruchtbaarheid kunnen leiden. Bovendien kan oestrogeendominantie ook leiden tot een verminderd libido, wat een andere belangrijke oorzaak kan zijn van het onvermogen om zwanger te worden.

De oorzaken van oestrogeendominantie

Er zijn verscheidene factoren die een rol spelen bij het verstoren (en herstellen) van de hormonale dynamiek. Voeding en levensstijl hebben een grote invloed op het hormonale systeem, waardoor het evenwicht van oestrogenen en hormonen als geheel direct wordt beïnvloed. Ongezonde eetgewoonten, zoals de consumptie van cafeïne en suikerhoudende voedingsmiddelen, kunnen het oestrogeengehalte in het lichaam doen stijgen. Een tekort aan vitamine B6 en magnesium kan ook een negatief effect hebben op het hormonale evenwicht.

Genen beïnvloeden niet alleen hoe het lichaam hormonen aanmaakt, maar ook hoe het daarop reageert. En omdat vet enzymen bevat die bijniersteroïden omzetten in oestrogeen, verhoogt zwaarlijvigheid ook het risico op een oestrogeendisbalans. Daarnaast is het belangrijk om te weten dat stress een negatieve invloed kan uitoefenen – stress kan ertoe leiden dat de bijnieren vermoeid raken omdat ze extra hard werken om de hormoonspiegels te reguleren, waardoor de oestrogeenspiegel stijgt en de progesteronspiegel daalt.

Verder is de blootstelling aan xeno-oestrogenen een bekende belangrijke oorzaak van een oestrogeenoverschot. Dit zijn chemische stoffen die qua moleculaire structuur lijken op oestrogenen en zich daarom binden aan oestrogeenreceptorplaatsen, wat tot gevaarlijke gevolgen kan leiden, niet alleen voor vrouwen, maar ook voor mannen, zoals een laag testosterongehalte, erectieproblemen en onvruchtbaarheid.

Helaas leven we in een wereld vol van deze gezondheid schadende chemicaliën. Waar komen xeno-oestrogenen dus vandaan? Niet schrikken, maar ze zitten in tal van de dagelijkse producten van onze moderne samenleving, zoals huidverzorgingsproducten (zonnebrandcrème), schoonmaakproducten, haarverzorgingsproducten, make-up, plastic verpakkingen en pesticiden die voorkomen in onder meer groente en fruit (zoals glyfosaat).

Hoe meer je je erin verdiept, hoe meer je zult realiseren dat veel van de chemische stoffen in massaal gebruikte producten lijken op hormonen in ons lichaam en een negatieve invloed hebben op het hormonale evenwicht en de reproductieve gezondheid. Bijvoorbeeld: veel gewone huishoudelijke schoonmaakmiddelen kunnen tal van gezondheidsproblemen veroorzaken, zoals irritatie van ogen en keel, hoofdpijn, ademhalingsproblemen, allergische reacties, en verergering van astma, en kunnen zelfs leiden tot kanker.

Ook zonnebrandcrème is een product dat veel oestrogeen nabootsende stoffen bevat. Al helemaal omdat deze stoffen via de huid worden opgenomen, is het van vitaal belang om een natuurlijke zonnebrandcrème te kiezen. Sommige veel voorkomende stoffen in huidverzorgings- en make-upproducten bootsen ook oestrogeen na.

4 tips voor het bestrijden van oestrogeendominantie

Gelukkig zijn er een aantal uiterst doeltreffende manieren die positieve veranderingen van de levensstijl kunnen waarborgen. Omgaan met oestrogeendominantie kan het best worden aangepakt door het volgen van natuurlijke remedies en remediërende maatregelen om de delicate hormonale balans te herstellen. Hieronder hebben we een aantal tips op een rijtje gezet die je verder kunnen helpen.

1. Volg een gebalanceerd dieet

Eén van de beste manieren om te beginnen met het bestrijden van oestrogeendominantie, is door het juiste dieet te volgen. Dit helpt het natuurlijke oestrogeengehalte van het lichaam te verlagen. Hierbij kun je denken aan meer vezels, meer complexe koolhydraten en een minimale inname van middelen zoals alcohol en cafeïne, verzadigde vetten en geraffineerde suikers.

Eet meer kruisbloemige groenten. Tot de kruisbloemige groenten behoren broccoli, bloemkool, kool, boerenkool, rucola, Chinese kool, rapen, waterkers, mosterd en radijs. Deze groenten helpen de lever om oestrogeen efficiënter af te breken, waardoor de concentratie ervan afneemt. Ook is aangetoond dat het preventief werkt tegen borst-, darm- en baarmoederkanker.

Denk extra goed aan de gezondheid van je lever, want een goede ondersteuning van dit orgaan helpt ervoor zorgen dat overtollig oestrogeen (en andere gifstoffen) in het lichaam worden afgevoerd via de dikke darm (door middel van ontlasting) en de nieren (via urine). Als de lever niet goed functioneert, werkt dit ontgiftingsproces niet goed.

Bovendien helpt een gezonde spijsvertering om overtollig oestrogeen uit de darm te verwijderen, wat betekent dat een gezonde dagelijkse stoelgang cruciaal is voor het hormonale evenwicht. Er zijn verschillende manieren om de darmgezondheid te verbeteren door middel van je dieet, zoals het eten van noten, zaden, peulvruchten, gefermenteerde voedingsmiddelen die rijk zijn aan probiotica (zoals kimchi, zuurkool, kefir en yoghurt) en meer dan voldoende water drinken.

Tenslotte kun je je dieet ook nog balanceren door middel van kruiden en supplementen, zoals vitamine D, B6, B9 en B12, zink, magnesium, maca-wortel en passiebloemextract. Dergelijke middelen dragen onder meer bij aan het reguleren van het progesterongehalte, het dalen van het oestrogeengehalte en het stimuleren van het libido.

2. Vermijd de xeno-oestrogenen

Naast het volgen van een evenwichtig dieet, is het raadzaam om uit te kijken voor de schadelijke xeno-oestrogenen die in tal van dagelijkse producten voorkomen. Het goede nieuws is dat er veel alternatieven en oplossingen zijn om onze blootstelling aan deze nare chemicaliën zoveel mogelijk te minimaliseren.

Een goede manier om te beginnen, is het kiezen voor natuurlijke verzorgingsproducten. Dit is belangrijk om te begrijpen, aangezien het gaat om producten die voortdurend worden gebruikt. Veel producten worden misschien wel aangeprezen als veilig, maar zijn ze ook écht veilig als het gaat om vruchtbaarheid en gezondheid? Kijk ook uit met chemische schoonmaakmiddelen in je huis en zorg zoveel mogelijk voor natuurlijke hygiëne-oplossingen.

Andere veelgebruikte vrouwelijke verzorgingsproducten die problematisch kunnen zijn voor het hormonale evenwicht, zijn tampons en maandverband van katoen. Het katoen is gewoonlijk niet biologisch geteeld, tenzij anders vermeld. Katoen is echter één van de zwaarst bespoten gewassen. Mogelijke alternatieven zijn herbruikbare tampons en menstruatiecups, om te voorkomen dat sterk absorberende weefsels worden blootgesteld aan xeno-oestrogenen.

Let ook op het minimaliseren van plastic producten voor eenmalig gebruik, want deze bevatten schadelijke stoffen zoals BPA en ftalaten, chemische stoffen die veel lijken op oestrogeen en de hormonale balans verstoren. Het is dus belangrijk om zoveel mogelijk van dit soort plastic weg te blijven. Een goed idee om blootstelling aan schadelijk plastic te vermijden, is herbruikbare waterflessen kopen en niet in plastic bakjes koken.

Een ander belangrijk onderdeel van het in balans brengen van je hormonen is tenslotte het vermijden van pesticiden zoals glyfosaat. Eet daarom zo biologisch mogelijk en vermijd herbiciden en pesticiden in de tuin. Was ook alles wat met pesticiden of herbiciden is bespoten. Rauw voedsel moet grondig worden gewassen voordat het wordt gekookt of gegeten.

3. Melatonine en vruchtbaarheid

Melatonine is een door de mens geproduceerd hormoon dat in de hersenen wordt afgescheiden door de pijnappelklier. Dit gebeurt vooral ’s nachts en helpt het circadiaanse ritme van het lichaam te regelen. Melatonine is ook een krachtige antioxidant. Er is veel onderzoek gedaan naar de effecten van melatonine op de vruchtbaarheid; studies bij dieren hebben aangetoond dat melatonine de vruchtbaarheid verbetert.

Melatonine schijnt zowel eitjes als sperma te beschermen tegen schade en de voortplantingshormonen te reguleren. Wetenschappelijk onderzoek bij mensen heeft ook aangetoond dat melatonine de vruchtbaarheid verbetert. In een studie kwam naar voren dat vrouwen die drie maanden lang melatoninesupplementen innamen, een hoger zwangerschapspercentage hadden dan vrouwen die dat niet deden.

Melatonine kan dus worden ingenomen in de vorm van supplementen. De aanbevolen dosis voor verbeterde vruchtbaarheid is 3 tot 6 mg per dag. Dit zal je bovendien helpen beter te slapen – en dat komt goed uit, want er zijn diverse studies die een positieve correlatie hebben gevonden tussen lage oestrogeenniveaus en kwaliteitsslaap!

4. Wees actief en doe aan stressmanagement

Van regelmatige lichaamsbeweging is aangetoond dat het de totale oestrogeenspiegel kan verminderen. Er zijn veel redenen om te bewegen, of je nu gewicht verliest of niet, want interessant is dat deze positieve hormonale veranderingen grotendeels onafhankelijk blijken te zijn van gewichtsverlies. Dit betekent dat deze effecten kunnen worden bereikt ongeacht het gewichtsverlies!

Bovendien kan voldoende lichaamsbeweging wonderen verrichten bij het leren omgaan met chronische stress. Stress en angst verstoren veel processen in het lichaam, waaronder de hormonale dynamiek en het darmmilieu. Door overmatige stress wordt het cortisolniveau in je lichaam verhoogd, wat ontstekingen veroorzaakt, het immuunsysteem onderdrukt en de hormonen uit balans brengt. Het is dus belangrijk dat je proactief bezig bent met stressmanagement om je kansen op vruchtbaarheid te bevorderen, bijvoorbeeld door yoga of mindfulness!