Vruchtbaarheid: Wat verstaan we daaronder?

Vruchtbaarheid versus onvruchtbaarheid

Op deze site spreken we heel veel over vruchtbaarheid. Je vindt overal adviezen om je vruchtbaarheid te verhogen, wel of niet in combinatie met het creëren van de meest ideale omstandigheden op het moment dat de bevruchting plaatsvindt. Maar wat verstaan we nu precies onder ‘vruchtbaarheid’? En hoe zit het met de tegenhanger van dit begrip: “onvruchtbaarheid”?

Het is erg lastig om een sluitende definitie te geven van het begrip ‘vruchtbaarheid’. Ik denk dat de volgende definitie het geheel goed omschrijft:

Vruchtbaarheid is, in dit geval, het vermogen van de mens om zich voort te planten door het combineren van twee DNA-strengen waardoor een nieuw individu ontstaat. Dit noemen we ook wel: Geslachtelijke voortplanting.

Maar hiermee is het nog niet sluitend. Eerder genoemde definitie gaat over twee individuen die een nieuw en uniek individu maken. Maar als we het geheel wat breder bekijken, heeft vruchtbaarheid ook te maken met het voortbestaan van een soort. Als een soort zich minder snel voort kan planten dan de gemiddelde levensduur van een individu, dan is die soort gedoemd tot uitsterven. Over het algemeen kunnen we stellen dat hoe ouder een individuen kan worden, hoe minder snel de voortplanting gaat. Het is immers niet nodig om zich snel voort te kunnen planten. Maar goed, dat gaat over een complete soort. In dit artikel gaan we verder met de vruchtbaarheid van onze eigen soort, de mens.

Aan de andere kant is er de term ‘onvruchtbaarheid’. Logischerwijs gaat het dan over het onvermogen om zich voort te kunnen planten, maar dat ligt iets genuanceerder. Onvruchtbaarheid kan zich in verschillende gradaties manifesteren, van volledig onvruchtbaar tot een licht verminderde vruchtbaarheid. Het mag duidelijk zijn dat een gehele onvruchtbaarheid nooit zal leiden tot nakomelingen. Bij een gedeeltelijke onvruchtbaarheid is het in principe nog steeds mogelijk, maar het is lastiger en het zal vaak langer duren voordat er een succesvolle bevruchting plaats zal vinden. Onvruchtbaar wil dus niet altijd zeggen dat een bevruchting onmogelijk is.

De vruchtbaarheid van een man

We spreken heel vaak over de vruchtbaarheid van de vrouw, maar de kans van slagen is natuurlijk het allergrootst als ook de man in topconditie is. De vrouw kan nog zo vruchtbaar zijn, maar als de man niet vruchtbaar is, zal er uiteindelijk helemaal niets gebeuren. Wat gebeurt er precies in het mannelijk lichaam?

De man heeft een aantal belangrijke organen die bijdragen aan de voortplanting. De meest belangrijke zijn de testikels, die moeten zorgen voor de productie van de zaadcellen. Al vanaf de puberteit worden in de testikels miljoenen zaadcellen aangemaakt, iedere dag weer. Deze geproduceerde zaadcellen worden bewaard in de zogenaamde bijballen tot het moment dat er een ejaculatie plaatsvindt. Tijdens deze bewaring moeten de zaadcellen nog rijpen. Slechts één derde van de zaadcellen zullen voldoende rijpen om een rol te kunnen spelen in de bevruchting. De rest van de zaadcellen worden door het lichaam afgebroken en afgevoerd. Aangemaakte zaadcellen kunnen tot enkele weken overleven in de bijballen. De ballen en de bijballen bevinden zich in de balzak, buiten het lichaam. Dit is belangrijk want daardoor ligt de temperatuur ietsje lager dan in de rest van het lichaam. Hierdoor kunnen de zaadcellen langer overleven. Tijdens het klaarkomen wordt de voorraad zaadcellen in zijn geheel uitgestoten.

Dit uitstoten van de sperma kennen we allemaal als een orgasme, het klaarkomen van de man. Maar er gebeurt heel veel in het lichaam voordat het sperma klaar is om uitgestoten te worden, met als primaire doel om een vrouw te bevruchten?

Door een combinatie van fysieke en visuele stimulatie raakt de man opgewonden waardoor de penis stijf wordt: een erectie. Deze erectie wordt mogelijk gemaakt door een verhoogde bloedconcentratie in de zogenaamde zwellichamen van de penis. Door verdere stimulatie, met name van de eikel, zal het punt van een orgasme komen. Tijdens dit orgasme trekken bepaalde spieren zich zo sterk samen dat er een ejaculatie plaatsvindt. De man komt klaar en de sperma wordt uitgestoten.

Tijdens dit uitstoten, worden de zaadcellen vermengd met basisch vocht wat uit de zogenaamde zaadblaasjes komt. Hierdoor worden alle zaadcellen geactiveerd. Daarna wordt er door de prostaat nog een soort vocht toegevoegd wat veel voedingsstoffen voor de zaadcellen bevat. Dit geheel kennen we als sperma, en dit is het sperma wat je visueel ziet als een man ejaculeert.

Bij de man is niet alleen de kwaliteit en de kwantiteit van het sperma belangrijk, maar ook het correct functioneren van de geslachtsorganen is ontzettend belangrijk. Het mag duidelijk zijn dat zonder een erectie er geen penetratie plaats kan vinden, waardoor bevruchting heel lastig wordt, ondanks de vele miljoenen supergezonde zaadcellen die op dat moment in de startblokken staan.

In dit geval, bij erectieproblemen, zijn er gelukkig vaak oplossingen. Niet alleen met behulp van het bekende blauwe pilletje, Viagra, maar ook door middel van psychotherapie als het een mentale blokkade betreft.

De vruchtbaarheid van een vrouw

Bij een vrouw is het proces totaal anders. Niet alleen is de eicel anders dan de zaadcel van de man, maar ook het mechanisme is anders: Het vrouwelijk lichaam moet zich immers voorbereiden op de periode na de bevruchting, de 9 maanden dat de baby in de baarmoeder moet verblijven.

Anders dan bij de man, heeft de vrouw bij de geboorte al haar eicellen reeds in aanleg in haar lichaam. Dit zijn er duizenden, maar uiteindelijk worden er ‘maar’ een paar honderd rijp en dus geschikt voor bevruchting. Deze rijpe eicellen komen beschikbaar tijdens de maandelijkse cyclus van rijping en bevruchting, en eventuele afstoot van de niet-bevruchte eicel in combinatie met het slijmvlies in de baarmoeder. Dit noemen we de menstruatie.

Wist je trouwens dat de eicel in het lichaam van de vrouw één van de grotere cellen is? In tegenstelling tot een normale cel, kun je een eicel met het blote oog waarnemen, dus zonder de hulp van een microscoop. Daarnaast kan een eicel zich niet zelfstandig bewegen. De eicel moet zich verplaatsen door het samentrekken van bepaalde spieren, zodat de eicel vooruit gedreven wordt, richting de baarmoeder. Het feit dat de eicel één van de grootste cellen is, ligt in het feit dat er heel veel reservevoedsel in de cel opgeslagen is om de piepkleine embryo na de bevruchting van de eerste levensbehoeften te kunnen voorzien, tot het moment daar is dat de eicel zich ingenesteld heeft in de baarmoederwand waarna de voedingsstoffen vanuit het lichaam van de vrouw aangevoerd kunnen worden.

De vrouwelijke voortplantingsorganen zijn wat complexer dan de mannelijke voortplantingsorganen. Bij de vrouw kunnen we de volgende organen onderscheiden:

• De eierstokken
• De eileiders
• De baarmoeder
• De vagina
• De schaamlippen

Al deze organen werken heel nauw met elkaar samen om te zorgen dat er maandelijks een eicel rijpt en beschikbaar komt voor bevruchting. Dit gebeurt in een maandelijkse cyclus. Tijdens deze cyclus, de menstruatiecyclus, werken alle voortplantingsorganen heel erg nauw samen. Deze worden stuk voor stuk aangestuurd door de hersenen. De hersenen maken bepaalde stoffen aan die via het bloed bij de diverse organen aankomen. Als de organen gevoelig zijn voor deze ‘boodschappers’, reageert deze direct. Je hersenpan is dus de manager van dit hele proces.

Deze cyclus ziet er als volgt uit:

• De eerste dag van je maandelijkse cyclus is altijd het begin van de bloedingen. Tijdens deze bloedingen verlies je ogenschijnlijk alleen maar bloed, maar in werkelijkheid is het een combinatie van het reeds opgebouwde slijmvlies van de baarmoeder, de onbevruchte eicel en inderdaad wat bloed. Dit is allemaal het resultaat van de vorige periode, waarin geen bevruchting plaats heeft gevonden. Je lichaam ruimt alles op om zich klaar te maken voor een nieuwe kans op bevruchting.
• Vanaf de negende dag van je cyclus gaat het slijmvlies in je baarmoeder zich weer voorbereiden door zich te verdikken. Op deze manier wordt er vast een plekje klaargemaakt voor het geval er deze keer wél een bevruchting plaatsvind.
• Op de veertiende dag komt er een rijpe eicel vrij, en gaat op weg richting de baarmoeder. Tijdens deze reis kan de eicel bevrucht worden. Aangezien de zaadcellen tot drie dagen kunnen overleven, kunnen jullie vanaf de elfde dag van de cyclus gaan vrijen voor een maximale kans op bevruchting. De eicel zelf blijft twee dagen leven. Een eenvoudig rekensommetje leert ons dat je dus gedurende een periode van 5 dagen moet vrijen voor een bevruchting.
• Als er op de zestiende dag geen bevruchting heeft plaatsgevonden, sterft de eicel af en wordt verdreven door het lichaam. Er vind géén innesteling plaats in het verdikte slijmvlies van de baarmoeder.
• Op de zesentwintigste dag begint het opgebouwde slijmvlies los te laten, tenminste als er geen bevruchting heeft plaatsgevonden. Na drie dagen begint dan de bloeding waarbij het slijmvlies, de onbevruchte eicel en wat bloed uit het lichaam verdreven worden. We zijn weer aangekomen bij dag één.

Wanneer is dus de grootste kans op een succesvolle bevruchting?

Uit al het voorgaande kunnen we concluderen dat de man op ieder moment vruchtbaar is, dat zal in principe geen probleem zijn. De vrouw is maar een beperkt aantal dagen vruchtbaar. Dit is in de periode vanaf de elfde tot en met de vijftiende dag van de cyclus. Het is dus belangrijk om in deze periode regelmatig te vrijen, maar overdrijf dit niet!

De mannelijke zaadcellen moeten altijd de kans krijgen om te rijpen. Stel dat jullie iedere dag twee keer zouden vrijen, dan zal de kwaliteit, en ook de kwantiteit, van het sperma heel sterk afnemen.

Ik raad jullie aan om, bij een regelmatige cyclus, op de 11^de dag, de 13^de dag, en de 15^de dag te vrijen. Op deze manier is de kans op bevruchting het grootst, omdat de mannelijke zaadcellen de tijd te krijgen om zich voldoende te ontwikkelen.

Conclusie

Als je moeite hebt om zwanger te worden, is het belangrijk om te weten wat er in je lijf gebeurt. Het is een erg ingewikkelt proces waarbij veel mis kan gaan. Maar een goede kennis hiervan zal er voor zorgen dat je de tips op deze site beter en gemakkelijker toe kunt passen. Al deze informatie over vruchtbaarheid heeft uiteindelijk maar één doel: Gezond en snel zwanger worden!