Is Kunstmatige Inseminatie Echt Nodig? (+ alternatieven)

Wat houdt kunstmatige inseminatie in?

Het komt regelmatig voor dat het bij een stel met een kinderwens maar niet lukt om zwanger te worden. Dit komt bijvoorbeeld doordat de man onvruchtbaar is, of doordat er simpelweg geen verklaring bestaat voor de onvruchtbaarheid. Wanneer er sprake is van een van deze scenario’s, kan kunstmatige inseminatie een uitweg bieden.

Kort gezegd brengt de dokter bij deze procedure via een directe weg het sperma (van de partner) aan in de baarmoederhals, de eileiders of de baarmoeder. De dokter ‘wast’ hierbij eerst het sperma. Dit doet hij door het sperma gedurende 30 minuten op kamertemperatuur vloeibaar te laten worden, en door een stofje toe te voegen dat het actiefste sperma scheidt van de rest.

Vervolgens wordt in een centrifuge het beste sperma verzameld. Dit sperma wordt in een dun buisje, een katheter, geplaatst, wat door de vagina en de baarmoederhals in de baarmoeder geplaatst wordt. Hierna zullen de zaadcellen trachten de eicellen te bevruchten.

De effectiviteit van kunstmatige inseminatie

Om de kans op zwangerschap middels kunstmatige seminatie te verhogen, zal de dokter eerst met behulp van ovulatiekits, een ultrasound of bloedtesten checken of je wel echt zult ovuleren ten tijde van de inseminatie. Dat houdt in, dat hij controleert of er wel echt eicellen aanwezig en gereed zijn om bevrucht te worden als de zaadcellen toegevoegd worden.

Daarnaast moet er ook rekening mee gehouden worden dat de man genoeg zaadcellen bij zich draagt, om de kans op bevrucht te vergroten. Dit betekent dat de dokter jullie zal afraden om 2-5 dagen voor de procedure seks te hebben. Volgen jullie dit advies niet op, zal de inseminatie mogelijk niet effectief zijn.

Bovendien moet je ook nog met andere factoren rekening houden. Zo kan de kans op bevruchting door middel van kunstmatige inseminatie kleiner zijn als de vrouw al wat ouder is, de kwaliteit van de eitjes of het sperma laag is, er sprake is van schade aan de eileiders (meestal door langdurige infectie) of blokkade van de eileiders, en in het geval van ernstige endometriosis (baarmoederslijmvlies komt voor buiten de baarmoederholte).

Deze grafiek geeft de percentages van zwangerschappen per soort behandeling van kunstmatige inseminatie (IVF, ICSI, FET) per leeftijd weer.

De nadelen en risico’s van kunstmatige inseminatie

Het grootste nadeel van kunstmatige inseminatie is dus dat de effectiviteit ervan, zelfs na veel tijd en moeite erin gestoken te hebben, niet gegarandeerd wordt. Bovendien kan het veel spanning (‘zal het eindelijk lukken?’) opleveren, waardoor de kans op bevruchting tevens kleiner wordt.

Daarnaast brengt kunstmatige inseminatie ook risico’s met zich mee. Zo wordt de kans op een meerling (tweeling, drieling, etc.) groter, wanneer de behandeling gecombineerd wordt met vruchtbaarheidsmedicatie. Ook worden meerlingen geassocieerd met een verhoogd risico op een miskraam, laaggeboortegewicht, vroeggeboorte en zwangerschapsdiabetes.

Ook bestaat er een vergrote kans dat je als vrouw het Ovarieel Hyperstimulatiesyndroom (OHSS) ontwikkelt. Dit houdt in dat de eierstokken – als gevolg van de behandeling – abnormaal vergroten, doordat er meerdere eicellen tegelijk gerijpt worden. Dit kan borstpijn, buikpijn, uitdroging, kortademigheid, opgezwollen buik en misselijkheid tot gevolg hebben.

De overige toepassingen van kunstmatige inseminatie

Er zijn ook nog andere manieren waarop kunstmatige inseminatie toegepast kan worden. Het verschil zit hem over het algemeen in de plaats waar de zaadcellen worden aangebracht, oftewel, de plaats waar geïnsemineerd wordt. De volgende soorten inseminatie kunnen hierbij onderscheiden worden.

#1 IUI

Tijdens de IUI-behandeling (intra-uteriene inseminatie) wordt het zaad in de baarmoeder (‘uterus’) binnengebracht. Het wijkt enigszins af van de doorsnee kunstmatige inseminatie, door het feit dat het zaad een minder lange weg hoeft af te leggen (direct in de baarmoeder, niet eerst door de baarmoederhals e.d.). Verder verloopt de procedure hetzelfde. In dit artikel lees je nog meer over IUI.

Risico’s

Evenals bij de ‘normale’ kunstmatige inseminatie, bestaat er bij de IUI-behandeling een verhoogd risico op een meerling, en daarmee op vroeggeboorte en laaggeboortegewicht. Echter, dit is opnieuw pas wanneer de behandeling gecombineerd wordt met ovulatie-inducerende medicatie. Ook neemt de kans op infectie en ‘spotting’ (lichte vaginale bloedingen) toe, hoewel dit laatste geen effect heeft op de kans op zwangerschap.

#2 IVF

IVF (in vitro fertilisatie) staat bekend als de eerste ‘reageerbuisbaby techniek’. Deze techniek was speciaal ontwikkeld voor vrouwen met beschadigde eileiders die toch graag zwanger wilden worden. Bij deze techniek wordt de ontwikkeling van follikels (eicel en omringende cellagen) in de eierstok gestimuleerd, die vervolgens in een reageerbuis worden gestopt om embryo’s te creëren.

Deze embryo’s worden gedurende 2-5 dagen in een zogenaamde broedmachine geplaatst, waarna een of twee van deze embryo’s via de vagina overgeplaatst worden naar de baarmoeder. In de baarmoeder vindt vervolgens implantatie plaats, en kan de zwangerschap beginnen. Lees nog meer over de IVF-behandeling in dit artikel.

Risico’s

Helaas zal niet iedere embryo die geïmplanteerd wordt uitgroeien tot een zwangerschap. Het proces van IVF kan daarom niet alleen fysiek, maar ook emotioneel erg slopend zijn. Daarnaast neemt ook bij IVF de kans op een meerling toe, en daarmee de kans op vroeggeboorte en laaggeboortegewicht. Ook bestaat er een risico dat de vrouw overreageert op de hormoonstimulerende middelen, en OHSS ontwikkelt.

#3 ICSI

ICSI (intra cytoplasmatische sperma-injectie) is de meest effectieve behandeling voor gevallen waarbij de man minder vruchtbaar is, zoals wanneer hij een laag aantal tot geen zaadcellen heeft, abnormaal gevormd sperma heeft, hij geen erectie kan krijgen of niet kan ejaculeren.

De ICSI-behandeling lijkt grotendeels op de IVF-behandeling. Echter, bij ICSI wordt er een enkele spermacel direct in het eitje geïnjecteerd. Dit bevruchte eitje (embryo) wordt vervolgens overgeplaatst naar de baarmoeder met behulp van een dunne katheter. Lees ook dit artikel over de ICSI-behandeling.

Risico’s

Bij de ISCI-behandeling bestaat het risico – hoewel klein – op bepaalde genetische en ontwikkelingsdefecten (bijvoorbeeld verstandelijke handicap). Tevens bestaat ook bij de ISCI het risico op een miskraam, omdat het sperma gebruikt wordt dat ‘normaal’ niet in staat was de eicel te bevruchten. Bovendien kan het kind zelf de genetische vruchtbaarheidsproblemen op een kind, indien mannelijk, over worden gebracht.

#4 Zelfinseminatie

Tot slot bestaat er nog een andere manier om geïnsemineerd te worden, namelijk door dit zelf te doen, zonder de hulp van een dokter. Het principe hierbij is dat jij zelf, in plaats van je dokter, het zaad bij je baarmoeder plaatst. Dit doe je door het (in een steriel kopje warm gehouden) zaad in een injectiespuit te voegen, en deze vervolgens zo dicht mogelijk bij je baarmoeder leeg te spuiten.

Risico’s

Omdat bij zelfinseminatie het sperma niet eerst ‘gewassen’ wordt, zoals bij de dokter wel gedaan wordt, kan gevaren opleveren voor de gezondheid. Het wordt dus sterk aangeraden om je donor eerst te laten testen op eventuele soa’s, maar ook om zijn medische achtergrond te checken op (latere) gevaren voor je kind, zoals ontwikkelingsstoornissen.

Alternatieve methoden om zwanger te worden

In plaats van je te wagen aan IUI, IVF, ICSI of zelfinseminatie, met alle mogelijke gevolgen van dien, kan je ook kijken naar alternatieven op deze methoden. Zo biedt kunstmatige inseminatie een uitweg voor wanneer je problemen hebt om via de natuurlijke zwanger te worden, maar er zijn ook manieren waarop je ondanks deze problemen alsnog natuurlijk zwanger kunt worden.

#1 NPT

Bij een NPT-behandeling (NaProTechnology) wordt er nadruk gelegd op de oorzaak van het uitblijven van zwangerschap. Er wordt getracht om de kenmerken van de cyclus van het koppel te verbeteren, en om de al aanwezige persoonlijke vruchtbaarheid te normaliseren en te optimaliseren tot het punt waarop natuurlijke bevruchting mogelijk wordt.

Risico’s

NaPro Technology klinkt als een droom, en het is ook zeker een geschikte oplossing voor koppels die toch graag natuurlijk zwanger willen worden. Echter, de slagingskans is niet per definitie beter dan die van IUI, IVF en ICSI (25%). Je loopt dus nog steeds het risico dat het niet lukt om zwanger te worden na het doorlopen van de behandeling.

Percentages van zwangerschappen per methode (NPT en IVF) per vrouw.

#2 Homeopathie

Een andere alternatieve methode voor kunstmatige inseminatie, is homeopathie. Ook deze methode richt zich op een natuurlijke verwekking. Homeopathie is een holistische geneeswijze, dat werkt op het principe dat substanties die symptomen kunnen produceren in een gezond persoon, ook deze symptomen in een ziek persoon kunnen genezen.

Met andere woorden, homeopathie is niet zozeer een medische behandeling in traditionele zin, maar richt zich juist op de spirituele, emotionele, mentale en fysieke factoren, die met elkaar verbonden zijn gedurende de behandeling.

Risico’s

Hoewel er vrijwel geen medische risico’s voor de zwangerschap en de gezondheid bestaan in het geval van homeopathie, bestaat er wel het risico dat de methode niet werkt. Mogelijk werkt het enkel als placebo-effect, bijvoorbeeld doordat het stress wegneemt, waardoor het zwanger worden via de natuurlijke weg lukt. Echter, dit gebeurt waarschijnlijk enkel wanneer je er echt in kunt geloven.